Het verhaal van Jan de zeeman

Het is donderdag 19 november 2009. 

Mama komt in tranen naar beneden voor het ontbijt.

"H-hij is er niet meer", stamelt ze. Hoewel het niet als een verrassing komt. We hebben namelijk de dag ervoor afscheid genomen. We vliegen elkaar in de armen.

Mijn mama heeft het nooit onder stoelen of banken gestoken dat haar vader, mijn vake, er niet was tijdens haar kinderjaren. Al betekende dat niet dat ze een ongelukkige jeugd beleefde of steeds het gevoel had dat ze iets miste. Ze wist dat hij een avontuurlijke zeiler was die heel de wereld wou afreizen. En een gezin? Dat paste niet in zijn plaatje.

Pas na zijn dood begon ik me vragen te stellen over hoe dat eigenlijk was voor hen en hoe mijn mama en vake terug in contact kwamen. Want voor mij is mijn vake er altijd geweest. Dag in, dag uit, gedurende de tien jaar dat ik hem heb gekend, was hij in de buurt. Af en toe maakte hij nog een zeiltocht natuurlijk maar dan nam hij ons ook soms mee.

Door de jaren heen ben ik steeds vragen blijven stellen aan zowel mijn moeke (Greta) als mijn mama (Véronique) waardoor ik nu denk dat ik het verhaal ook aan de buitenwereld kan vertellen.

De eerste ontmoeting: echtgenoot gezocht! 

Beide ouders van Greta werkten in een diamantfabriek in Antwerpen. Toen hun dochter stilaan volwassen werd, gingen zij op zoek naar een goede man voor haar. Niet om haar uit te huwelijken, ze wilden haar gewoon een goede christelijke man bezorgen. Want zo was haar opvoeding ook, strikt en christelijk.

Greta ging in op hun voorstel om een andere diamantslijper te ontmoeten. Jan was zijn naam. Knappe man, zes jaar ouder dan zij en op zoek naar een vrouw. Tot Greta's grote opluchting was hij geen stijve kerkganger, maar wel een avonturier. Een zeiler.

Het klikte meteen tussen de twee en Greta was klaar om te trouwen. Dat was haar manier om thuis weg te geraken. Ze was immers een ruimdenkende vrouw met haar eigen normen en waarden. De christelijke opvoeding was niks voor haar. En zo begon hun verhaal samen.

De zomer van 1962: het begin van een nieuw avontuur?

 Na hun huwelijksreis in Italië, waren Jan en Greta samen klaar voor iets nieuws. Naar een exotisch land emigreren was de nieuwe droom. Ze kozen voor Australië want wat kon er spannender zijn dan naar de andere kant van de wereld te reizen? Voor je kon vertrekken naar zo'n land, moest je gevaccineerd worden. Ze gingen samen naar de dokter en daar kregen ze het verrassende nieuws... Greta was zwanger. Nog niet zo lang, want ze wist het zelf nog niet eens. Door de zwangerschap kon ze haar vaccinaties niet krijgen.

De zwangerschap groeide uit tot een obstakel om hun droom te realiseren. De discussies bleven maanden aan een stuk doorgaan. Telkens weer de ander betichten van iets nieuws.

Op 29 maart 1963 werd Véronique Caroline Jozefa De Jonghe geboren. Helaas is dit geen verhaal waar beide ouders zo verliefd werden op hun nieuwe baby dat ze al hun andere zorgen vergaten. Dit is een verhaal waarbij de vader toch beslist zijn zeilavontuur verder te zetten en zijn pasgeboren dochter achter te laten.

Belg uit de oceaan opgevist 

Het is maar één van de krantenkoppen die 23 jaar later, in juli 1985, te lezen waren. "Zeiler uit Puurs gered voor Franse kust" of "Ruisbroekse solo-zeiler zag dood voor ogen" waren nog andere Belgische varianten. Dit verhaal hoorde je natuurlijk niet elke dag dus waren er ook berichtgevingen in andere landen, zoals bijvoorbeeld Spanje

Jan, de vader die al 22 jaar niets meer van zich had laten horen, was ineens groot nieuws. Iedereen wist van zijn bestaan af en wat hij had meegemaakt.

Iedereen had gelezen dat hij normaal gezien een rustige tocht tegemoet ging met gunstig weer. Dat het weer was omgeslagen in een heuse storm. Hij vocht drie dagen lang, dag en nacht, tegen deze storm om zijn boot, de 'Thetis', drijvende te houden en zelf te kunnen overleven. Maar dat zijn inspanningen niet genoeg bleken. Dat na drie dagen de schade te groot was, van de masten of motors niets meer te bespeuren. Enkel de reddingsboot was nog intact.

Met pijn in het hart verliet hij zijn boot, de zwaarste beslissing die een zeeman in zijn leven moet nemen. Zonder eten of drinken dobbert hij fysiek uitgeput op zijn reddingsboot rond. Rond 3u in de nacht schiet hij zijn eerste reddingspijl uit. Zonder enige reactie want de route waarop hij zich bevond was allesbehalve drukbevaren. Eén voor één schoot hij zijn pijlen af, op willekeurige momenten want hij had geen idee meer van tijd of van zijn omgeving.

Tot hij om 6u30 een vliegtuig hoorde. Jan was een slimme zeeman en had zijn laatste reddingspijl opgespaard. Hij schoot deze af en kon rond 7u aan boord van een Deense tanker worden gehesen. Daar stopte zijn lijdensweg. Hij werd door de Denen afgezet in Bilbao en kon van daaruit verder reizen naar België. Waar hij net op tijd aankwam voor zijn moeder haar tachtigste verjaardag.

"Zus, uw vader staat op alle voorpagina's van de kranten!"

Dat is het telefoontje dat Véronique kreeg van haar moeder. Op dat moment zat ze bij een vriendin thuis die toevallig boven een krantenwinkel woonde. Ze rende naar beneden en inderdaad, boven een artikel over Lady Diana stond hij te schitteren.

Ondertussen was Véronique opgegroeid als oudste van drie. Door de jaren heen had ze verschillende vaderfiguren in haar leven, maar nooit haar eigen vader. Toch hield dat Véronique niet tegen om haar leven ten volle te leven. Ze behaalde haar middelbare school diploma, begon bij S.I.B.P. (het huidige Total) te werken en bij elke kans die ze kreeg, vertrok ze op reis. 

Het duurde nog drie jaar voor vader en dochter elkaar terug zouden zien. Véronique dacht natuurlijk dat Jan geen interesse in haar had aangezien hij haar al eens had verlaten en zelf geen contact zocht. Haar nieuwsgierigheid was echter groot. Ze reed soms voorbij zijn ouderlijk huis, zocht contact met mensen die hem kenden,... Maar die eerste stap zetten, lukte haar nooit.

Rhodos en het onverwachts bezoek 

Het avontuurlijke gen, dat miste ook Véronique zeker niet. Ze plande om in 1988 voor zes maanden naar Rhodos te trekken om daar te werken. Ze zou zonder haar lief gaan, wiens naam toevallig ook Jan was, maar bij hen betekende dat niet het einde.

Voor haar vertrek zette haar geliefde Jan de échte eerste stap. Hij belde aan aan het ouderlijk huis van vader Jan. Op dat moment is de vader van Véronique aan het werk in Ivoorkust en maakt de jonge geliefde dus kennis met de familie van vader Jan. Hij vertelde over Véronique: over hoe ze is, over dat ze haar vader graag wilde ontmoeten, over haar leven. Daarna heeft ook Véronique een bezoekje gebracht en zo leerde ze haar grootmoeder kennen. Per brief werd Jan de zeeman door zijn moeder op de hoogte gebracht van de unieke ontmoeting. Daarin vertelde ze dat Véronique "eenvoudig is, er verstandig uitziet en praat als een advocate". Alsook dat ze zich meteen thuis voelde bij Véronique en dat Véronique blij is hen nu te kennen. 

En zo ontstond er een briefwisseling tussen vader en dochter. Hij vanuit Ivoorkust, zij vanuit Rhodos. Ze werden steeds nieuwsgieriger naar elkaar en spraken af om elkaar in het najaar van 1988 in België te ontmoeten.

Vroeger dan verwacht vertrok Véronique terug naar huis. Zij en haar vriend waren namelijk, na een kort bezoek van Jan in Rhodos, in verwachting. Véronique beleefde in Rhodos de tijd van haar leven, maar ze voelde zich toch beter bij haar dokter in België.

Een reünie met een verrassende wending 

Hoogzwanger en vol enthousiasme vertrok Véronique naar een café in Niel om eindelijk haar vader te ontmoeten. Het was een vlotte en gezellige avond. Ze praatten over hun avonturen, over Véronique haar inspanningen voor school, of het gebrek hieraan, en ook haar jeugd natuurlijk.

Sindsdien gingen ze door het leven als vader en dochter. Het hielp ook toen haar eerste kind geboren werd, een zoon genaamd Jim. De term 'papa' vond ze namelijk moeilijk om te gebruiken, dus sprak ze hem, net als haar zoon, aan als 'vake'. Véronique kende eindelijk haar biologische vader en genoot van de aandacht die ze van hem kreeg.

Tot ze haar ouders kort nadien op een affaire betrapte. Een affaire was het misschien niet echt aangezien ze beide single waren, maar voor Véronique voelde het even schandalig aan! Ze moest de spotlight weer afgeven aan iemand anders. En niet zomaar iemand anders, haar eigen moeder! Maar ze zeggen wel vaker dat het verleden zich herhaalt en na zes maanden werd er weer een punt achter de relatie gezet. Jaren later werd duidelijk dat de twee niet terug verliefd werden op elkaar maar op het idee van hun gezin terug te vervolledigen. 

Van onverbiddelijke avonturier naar avontuurlijke grootvader 

Na hun reünie is Jan zeker niet gestopt met zeilen. Hij zorgde er wel voor dat hij steeds genoeg tijd in België doorbracht, waar hij ondertussen ook al een tweede kleinzoon had, Elias.

Maar dat veranderde allemaal toen zijn kleindochter werd geboren. Zeilen naar exotische oorden? Daar dacht hij niet meer aan. Hij zag zijn kans om eindelijk de gemiste tijd met Véronique in te halen met die kleine meid. De enige keren dat hij nog wel zijn zeilboot betrad, was wanneer hij binnenlandse reisjes maakte of eens met zijn kleinkinderen op vakantie ging.

Voorheen was hij wel vertrouwd met de rol van grootvader maar sinds zijn kleindochter er was, konden ze hem haast niet meer weg houden. Hij was heel beschermend over haar en alles wat ze deed was in zijn ogen gewoonweg fantastisch. Jan vond het jammer dat hij Véronique nooit zag opgroeien en deze kans zou hij niet laten schieten.

De laatste tocht

En die tweede kans heeft hij zeker benut. Ik kreeg steeds een snoepje meer dan mijn broers en mocht vaker vooraan zitten in de auto, zelfs als het niet mijn beurt was. Ik genoot echt een voorkeursbehandeling waardoor ik me heel speciaal voelde gedurende de tien jaar dat ik hem kende. 

De vader-dochterrelatie kon hierdoor alleen maar verder bloeien. De intense band die Jan en Véronique deelden, werd alsmaar duidelijker toen Jan terminaal ziek werd. Véronique week geen moment van zijn zijde terwijl hij zijn laatste adem uitblies en voelde de pijn zoals elke andere dochter.

Dankzij het verhaal van mijn vake en mama groeide ik op met een echte superheld. Het is jammer dat ze elkaar zo lang uit het oog zijn verloren. Gelukkig hebben ze die tijd ruimschoots kunnen inhalen. Moest mijn mama de kans krijgen om het allemaal opnieuw te beleven, zou ze het niet anders willen. 

Je voer altijd je eigen koers, 

vele zeeën getrotseerd. 

De laatste was niet te overwinnen, 

je bent nu veilig afgemeerd.